Tag: zasiłek pogrzebowy

Czy ubezpieczyciel możne pomniejszyć odszkodowanie o przyznany zasiłek pogrzebowy?

Co roku rodziny około 3 tysięcy osób w Polsce musi mierzyć się z ubezpieczycielem w sprawie refundacji kosztów pogrzebu w związku z śmiercią osoby bliskiej w wypadku, za skutki którego ponosi odpowiedzialność osoba ubezpieczona z tytułu OC.

Często zakłady ubezpieczeń, które otrzymują od poszkodowanych faktury za pogrzeb, które obejmują koszty takie jak: stypa, przewóz zwłok, trumna, odzież żałobna, postawienie nagrobka, wypłacają odszkodowanie, ale pomniejszają jego wartość o kwotę przyznanego z ZUS-u zasiłku pogrzebowego.

Czy zatem zakład ubezpieczeń może zmniejszać odszkodowanie o sumę odpowiadająca zasiłkowi pogrzebowemu?

Odpowiedź na takie pytanie jest niekorzystna dla ubezpieczycieli. Odpowiedź na to pytanie jest negatywna dla ubezpieczycieli. Problem ten otarł się nawet o Sąd Najwyższy, który w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej w dniu  15 maja 2009 r. (sygn. akt III CZP 140/08) wskazał, iż „Zasiłek pogrzebowy przewidziany art. 77 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.) nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 446 § 1 k.c.”

Sąd Najwyższy stanął bowiem na stanowisku, iż celem zasiłku pogrzebowego jest nie tyle pokrycie kosztów pogrzebu, ale pomoc osobom zmarłego. Co za tym idzie obu tych instytucji nie można mieszać, a tym samym działania zakładów ubezpieczeń uznać należy za błędne.

Zwrot kosztów pogrzebu z OC sprawcy wypadku?

Co roku na polskich drogach ginie kilka tysięcy osób. Mimo iż liczby te cały czas ulegają zmniejszeniu, to i tak około 3 tys osób poniosło śmierć w 23015 r. w wyniku wypadków drogowych. W dużej części zgony te są zawinione przez osoby trzecie – sprawców, którzy nie dostosowali prędkości do warunków, nie ustąpili pierwszeństwa, czy potrącili pieszego na pasach.

Konsekwencją śmierci jest także pogrzeb ofiary. Co oczywiste pogrzeb ten także kosztuje, trumna, ksiądz, grabarz, stypa, ubrania żałobne kosztują bliskich ofiary znaczne kwoty. Co prawda w Polsce funkcjonuje zasiłek pogrzebowy, który pozwala pokryć większość wydatków związanych z śmiercią bliskiej nam osoby. Jednakże po pierwsze nie zawsze kwoty z zasiłku pokrywają całość kosztów, nie zawsze przysługuje tez prawo do zasiłku.

Obowiązek zwrotu pokrycia kosztów pogrzebu jest regulowany wprost w Kodeksie cywilnym -art. 446 § 1 k.c., który to przepis nakazuje zwrot kosztów pogrzebu osobie, która je poniosła.

Pierwszym problemem jaki należałoby tutaj rozwiązać, to kwestia jakie koszty wchodzą w zakres odszkodowania. Czego można domagać się od ubezpieczyciela czy sprawcy szkody?

Przyjmuje się, iż obowiązek zwrotu kosztów pogrzebu obejmuje takie koszty jak:

  • przewóz zwłok,

  • koszt trumny,

  • zakup miejsca na cmentarzu,

  • koszt opłacenia księdza, grabarza

  • koszt postawienia nagrobka (przy czym koszt ten powinien odpowiadać cenom przeciętnym, ubezpieczyciel możne nie zrefundować całości kosztów gdy te będą znacznie odbiegały od kosztów podobnych),

  • wydatki na wieńce i kwiaty,

  • koszty zakupu odzieży żałobnej

  • wydatki na poczęstunek biorących udział w pogrzebie osób,

Komu przysługuje zwrot kosztów pogrzebu?

Kolejnym problemem jaki tutaj się pojawia, to komu należne jest odszkodowanie z tytułu poniesionych kosztów? Czy tylko osobie najbliższej? Czy w zasadzie każdemu uczestnikowi uroczystości pogrzebowych?

Sądy stanęły tutaj na stanowisku, iż „bez znaczenia jest stopień związania zmarłego z osobą, która pokryła koszty pogrzebu” (tak: Sąd Apelacyjny w Katowicach sygn. akt III APr 34/96 publ.) wskazując, że zobowiązany do naprawienia szkody (sprawca lub jego zakład ubezpieczeń w zakresie OC) na podstawie art. 446 § 1 k.c. powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je faktycznie poniósł, niezależnie od tego czy jest spadkobiercą poszkodowanego, bowiem roszczenie to jest samodzielne.

Odszkodowanie za śmierć osoby bliskiej a zasiłek pogrzebowy

W Polsce w ciągu roku ginie ok 3000 osób w wypadkach drogowych. I tak o niebo lepiej niż lat temu kilkanaście, gdy liczba ta potrafiła sięgnąć i 8 tyś ofiar polskich dróg. Co oczywiste z każdym takim zdarzeniem łączy się konieczność przeprowadzenia pogrzebu.

Państwo Polskie osobom ubezpieczonym gwarantuje pomoc w pokryciu kosztów związanych z pogrzebem w postaci wypłacanego zasiłku pogrzebowego.

Jak natomiast tak wypłacany zasiłek ma się do tych tragedii, które zawinione są działaniem osoby trzeciej? Czy ubezpieczyciel może zmniejszyć odszkodowanie należne bliskim ofiary o kwotę przyznanego zasiłku pogrzebowego?

Praktyka zakładów ubezpieczeń

Jak się można domyśleć zakład ubezpieczeń nie jest chętny do uszczuplania zgromadzonych na swoich kontach środków. Tak więc w sytuacji, gdy pewne roszczenie jest dyskusyjne, to przynajmniej w pierwszej kolejności próbuje je zinterpretować na swoją korzyść.

Tak więc często zdarza się, iż przyznając zadośćuczynienie i odszkodowanie za koszty związane z pogrzebem ubezpieczyciel kwotę odszkodowania wypłaca po potrąceniu wartości zasiłku pogrzebowego przyznanego bliskim ofiary wypadku samochodowego.

Odszkodowanie się należy?

Jednakże i ta praktyka nie spotkała się ze zrozumieniem, w pierwszej kolejności osób poszkodowanych, a w dalszej sądów. Ostatecznie więc w tej materii zabrał także głos Sąd Najwyższy. Pytanie do Sądu Najwyższego wyszło od Rzecznika Ubezpieczonych ( obecnie Rzecznika Finansowego ), który zwrócił się do Sądu Najwyższego z wnioskiem o wydanie orzeczenia dotyczącego tej materii wskazując, iż praktyka ubezpieczycieli w tym zakresie jest co najmniej niejednolita. Również pewne rozbieżności można było dostrzec w orzecznictwie sądowym.

Co powiedział Sąd Najwyższy?

W dniu 15 maja 2009 r. pełen skład ( a więc uchwała ta ma istotną moc) Izby Cywilnej Sądu Najwyższego w sprawie z wniosku Rzecznika Ubezpieczonych podjął uchwałę (sygn. akt III CZP 140/08) w następującej treści:

„Zasiłek pogrzebowy przewidziany art. 77 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 z późn. zm.) nie podlega uwzględnieniu przy ustalaniu odszkodowania dochodzonego na podstawie art. 446 § 1 k.c. ”

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał, iż dla uznania, że wypłata danego świadczenia stanowi bezpodstawne wzbogacenie osoby poszkodowanej w wyniku śmierci osoby bliskiej koniecznym jest uznanie, iż źródłem świadczeń jest to samo zdarzenie i istnieje między nimi normalny związek przyczynowo skutkowy.

Sąd wskazał także, że wymaga się, aby uzyskana korzyść zaspokajała te same interesy poszkodowanego, które ma zaspokoić odszkodowanie oraz by była oparta o tę samą podstawę prawną.

Sąd doszedł więc do wniosku, że roszczenia o wypłatę zasiłku pogrzebowego i o pokrycie kosztów pogrzebu przez zakład ubezpieczeń nie są roszczeniami wynikającymi z tej samej podstawy prawnej, ich cel jest różny, gdyż zasiłek pogrzebowy ma również funkcję socjalną, a nadto Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych nie przysługuje roszczenie zwrotne do zakładu ubezpieczeń sprawcy wypadku.

Podstawą odszkodowania za śmierć osoby bliskiej jest Kodeks cywilny, a podstawą świadczenia z tytułu zasiłku pogrzebowego jest ustawa o emeryturach i rentach.

Tak więc dopuszczalna jest aby osoby poszkodowane otrzymały pełne pokrycie kosztów pogrzebu a jednocześnie uzyskały zasiłek pogrzebowy.