Wprowadzenie

Po częściach zamiennych, drugim najczęstszym punktem spornym między warsztatami a ubezpieczycielami jest stawka roboczogodziny. Z mojego doświadczenia w kancelarii w Poznaniu wynika, że ubezpieczyciele systematycznie zaniżają stawki rbh w swoich kosztorysach, stosując stawki z dolnej granicy rynku lub wręcz poniżej niej. Warsztat stosujący stawkę 100-120 zł netto za roboczogodzinę może usłyszeć od ubezpieczyciela, że „wystarczające” jest 70-80 zł. Czy tak jest rzeczywiście? Jak udowodnić w sądzie, że Wasza stawka jest adekwatna do rynku? O tym w dzisiejszym artykule.

Niniejszy artykuł ma charakter informacyjny i nie stanowi porady prawnej.

Spis treści

1. Co to jest stawka roboczogodziny i dlaczego ma znaczenie?
2. Rynek lokalny jako punkt odniesienia
3. Różnice między ASO a warsztatami niezależnymi
4. Jak ubezpieczyciele zaniżają stawki roboczogodziny?
5. Co bada biegły sądowy przy ustalaniu stawki?
6. Argumenty za wyższą stawką roboczogodziny
7. Sieć partnerska ubezpieczyciela a wolny rynek
8. Dokumentowanie stosowanych stawek przez warsztat
9. Orzecznictwo w zakresie stawek rbh
10. Praktyczne wskazówki dla warsztatów
11. FAQ

Co to jest stawka roboczogodziny i dlaczego ma znaczenie?

Stawka roboczogodziny (rbh) to cena, jaką warsztat pobiera za jedną godzinę pracy (roboczogodzinę) przy naprawie pojazdu. Nie jest to godzina zegarowa, lecz normatywna – ustalana na podstawie katalogów czasochłonności (np. Audatex, DAT, katalogi producentów).

Przykład:

Jeśli według katalogu Audatex wymiana zderzaka wymaga 2,5 rbh, a warsztat stosuje stawkę 100 zł/rbh, koszt robocizny wyniesie: 2,5 rbh × 100 zł = 250 zł netto (307,50 zł brutto z VAT 23%).

Dlaczego stawka ma znaczenie?

W przypadku poważniejszych napraw (np. po wypadku) liczba roboczogodzin może wynosić 20-40 rbh. Różnica między stawką 80 zł a 120 zł to:

• 20 rbh × (120 zł – 80 zł) = 800 zł różnicy
• 40 rbh × (120 zł – 80 zł) = 1.600 zł różnicy

To może stanowić 20-30% całkowitych kosztów naprawy. Dlatego ubezpieczyciele tak usilnie kwestionują stawki warsztatów.

Rynek lokalny jako punkt odniesienia

Podstawową zasadą przy ustalaniu stawki roboczogodziny jest rynek lokalny – czyli ceny stosowane przez warsztaty w danej okolicy.

Co to oznacza „rynek lokalny”?

To obszar, w którym:

• Znajduje się warsztat wykonujący naprawę
• Znajduje się miejsce zamieszkania poszkodowanego
• Realistycznie poszkodowany mógłby zlecić naprawę

Zazwyczaj to miasto i okolice (np. Poznań i powiat poznański, Warszawa i powiat warszawski itp.).

Dlaczego rynek lokalny?

Stawki różnią się znacząco między regionami:

• Duże miasta (Warszawa, Poznań, Kraków, Wrocław): 100-150 zł/rbh netto
• Miasta średnie (Kalisz, Leszno, Piła): 80-120 zł/rbh netto
• Małe miasta i tereny wiejskie: 70-100 zł/rbh netto

Sąd (i biegły) ocenia, czy stawka warsztatu mieści się w przedziale stawek na lokalnym rynku, a nie ogólnopolskich.

Z praktyki: W sprawie, którą prowadziłem (Poznań), biegły ustalił, że średnia stawka roboczogodziny dla warsztatów niezależnych w Poznaniu wynosiła 100-110 zł netto. Warsztat zastosował 100 zł – była to stawka w dolnej granicy średniej, więc w pełni akceptowalna.

Różnice między ASO a warsztatami niezależnymi

ASO (Autoryzowane Serwisy Obsługi) to warsztaty działające w sieci dealerskiej producenta pojazdu (np. ASO Volkswagen, ASO Ford). Warsztaty niezależne to wszystkie pozostałe warsztaty.

Czy warsztat niezależny może stosować stawkę ASO?

Nie. Sądy konsekwentnie odrzucają roszczenia warsztatów niezależnych stosujących stawki ASO (np. 180-200 zł), chyba że:

• Warsztat posiada certyfikaty i autoryzacje producenta (ale nie jest formalnie ASO)
• Warsztat dysponuje specjalistycznym sprzętem (np. kabina lakiernicza najnowszej generacji, rama pomiarowa)
• Poszkodowany wyraźnie zażądał naprawy w warsztacie specjalistycznym

Czy ASO może żądać pełnej stawki ASO?

Tak, ale z ograniczeniami:

• Jeśli poszkodowany świadomie wybrał ASO (np. pojazd nowy, w gwarancji)
• Jeśli pojazd jest premium (Mercedes, BMW, Porsche) i naprawa w ASO jest standardem
• Stawka ASO może być zredukowana, jeśli pojazd jest stary i naprawa w ASO była nieuzasadniona

Z praktyki: W jednej ze spraw ASO BMW domagało się stawki 220 zł/rbh za naprawę BMW serii 3 z 2010 roku. Biegły uznał, że uzasadniona stawka to 140 zł (wyższa niż warsztat niezależny, ale niższa niż pełna stawka ASO dla nowego pojazdu).

Jak ubezpieczyciele zaniżają stawki roboczogodziny?

1. Stosowanie stawek z dolnej granicy rynku

Ubezpieczyciel robi „badanie rynku” dzwoniąc do kilku warsztatów (często z sieci partnerskiej) i pyta o stawki. Następnie stosuje najniższą lub średnią z dolnej granicy.

Przykład: Na rynku poznańskim stawki wahają się od 80 zł (małe warsztaty na obrzeżach) do 140 zł (specjalistyczne). Ubezpieczyciel stosuje 85 zł, bo „tyle zaoferował warsztat partnerski”.

2. Mieszanie stawek ASO z warsztatami niezależnymi

Ubezpieczyciel wlicza do średniej stawki warsztatów niezależnych stawki ASO (które są wyższe), a następnie twierdzi, że stawka warsztatu przekracza średnią.

To manipulacja – stawki ASO i warsztatów niezależnych należy badać oddzielnie.

3. Narzucanie „stawek partnerskich”

Ubezpieczyciel twierdzi: „W naszej sieci partnerskiej warsztaty pracują za 70 zł/rbh, więc tyle uznajemy za uzasadnione.”

To nieuczciwe – poszkodowany (warsztat po cesji) ma prawo wyboru warsztatu, a nie obowiązek korzystania z sieci ubezpieczyciela.

4. Stosowanie stawek sprzed lat

Ubezpieczyciel stosuje stawki „z cennika z 2015 r.”, mimo że szkoda była w 2020 r. i stawki wzrosły.

Prawidłowe podejście: Stawka powinna odpowiadać cenom w dacie powstania szkody, a nie historycznym.

5. Ignorowanie specjalizacji warsztatu

Warsztat specjalizuje się w naprawach powypadkowych, ma nowoczesny sprzęt (np. kabinę lakierniczą, ramę pomiarową). Stosuje stawkę 120 zł. Ubezpieczyciel porównuje z warsztatami ogólnymi i twierdzi, że „wystarczy 90 zł”.

Biegły powinien uwzględnić specjalizację warsztatu przy badaniu rynku.

Co bada biegły sądowy przy ustalaniu stawki?

W procesie sądowym biegły przeprowadza badanie rynku lokalnego, aby ustalić średnią stawkę roboczogodziny.

Metody badania:

1. Ankiety telefoniczne

Biegły dzwoni do warsztatów w okolicy (zazwyczaj 10-20) i pyta:

• Jaka jest Państwa stawka roboczogodziny?
• Czy wykonujecie naprawy powypadkowe?
• Czy jesteście ASO czy warsztatem niezależnym?

2. Analiza cenników

Biegły analizuje cenniki warsztatów dostępne publicznie (strony internetowe, ulotki).

3. Bazy danych

Biegły korzysta z baz danych (np. Audatex, DAT), które zawierają średnie stawki regionalne.

4. Doświadczenie własne

Biegły, jako rzeczoznawca pracujący w regionie, ma wiedzę o typowych stawkach stosowanych przez warsztaty.

Co biegły ustala?

• Przedział stawek na lokalnym rynku (np. 80-130 zł w Poznaniu)
• Średnią stawkę dla warsztatów niezależnych (np. 105 zł)
• Średnią stawkę dla ASO (oddzielnie, jeśli istotne)
• Ocenę, czy stawka warsztatu mieści się w przedziale rynkowym

Przykład z mojej praktyki:

Biegły w sprawie poznańskiej ustalił:

• Przedział stawek warsztatów niezależnych: 90-130 zł/rbh netto
• Średnia: 105 zł/rbh netto
• Stawka warsztatu powoda: 100 zł/rbh netto
• Wniosek: Stawka warsztatu mieści się w przedziale rynkowym i jest adekwatna.

Sąd zaakceptował tę ocenę i zasądził odszkodowanie z zastosowaniem stawki 100 zł.

Argumenty za wyższą stawką roboczogodziny

Jeśli Wasza stawka jest wyższa niż średnia na rynku lokalnym, musicie to uzasadnić. Oto typowe argumenty:

1. Specjalizacja w naprawach powypadkowych

Jeśli warsztat specjalizuje się w naprawach powypadkowych (blacharka, lakiernictwo), a nie w mechanice ogólnej, może stosować wyższą stawkę, ponieważ:

• Wymaga wyższych kwalifikacji (certyfikaty blacharskie, lakiernicze)
• Sprzęt specjalistyczny (rama pomiarowa, kabina lakiernicza)
• Złożoność napraw – wyższe koszty operacyjne

Argumentacja: „Nasz warsztat specjalizuje się wyłącznie w naprawach powypadkowych, posiadamy certyfikat X, nowoczesną kabinę lakierniczą. Stawka 120 zł odpowiada warsztatom specjalistycznym na rynku poznańskim.”

2. Nowoczesny sprzęt i technologie

Jeśli warsztat dysponuje:

• Kabiną lakierniczą najnowszej generacji (filtracja, oświetlenie LED)
• Ramą pomiarową do sprawdzania geometrii nadwozia
• Urządzeniami diagnostycznymi producenta (VAG-COM, FORScan)
• Spawarką aluminiową (dla nowoczesnych pojazdów)

…wyższe inwestycje uzasadniają wyższą stawkę.

Argumentacja: „Inwestowaliśmy w nowoczesny sprzęt o wartości X zł, co pozwala na naprawy zgodne ze standardami producentów. Nasze koszty operacyjne są wyższe niż w warsztatach ogólnych.”

3. Certyfikaty i autoryzacje

Jeśli warsztat posiada:

• Certyfikat I-CAR (szkolenia blacharskie)
• Autoryzację producenta lakierów (np. PPG, Standox)
• Członkostwo w organizacjach branżowych (np. Polska Izba Motoryzacji)

…to może uzasadniać wyższą stawkę.

4. Lokalizacja

Jeśli warsztat znajduje się w centrum miasta (wysokie koszty najmu, wysokie koszty utrzymania), może stosować wyższą stawkę niż warsztaty na obrzeżach.

Uwaga: To słaby argument, sądy rzadko go akceptują. Lokalizacja to wybór warsztatu, nie usprawiedliwienie dla zawyżonych stawek.

5. Żądanie poszkodowanego

Jeśli poszkodowany świadomie wybrał warsztat o wyższej stawce (np. ze względu na reputację, rekomendacje), to może uzasadniać wyższą stawkę.

Praktyczna rada: Zbierajcie oświadczenia poszkodowanych, w których wyjaśniają, dlaczego wybrali Wasz warsztat (np. „Wybrałem ten warsztat ze względu na rekomendacje znajomych i certyfikaty”).

6. Porównanie z rynkiem dla podobnych warsztatów

Jeśli stosujecie stawkę 130 zł, a średnia dla warsztatów specjalistycznych (nie ogólnych) to 120-140 zł, to Wasza stawka jest uzasadniona.

Kluczowe: Porównujcie się z warsztatami podobnego profilu, nie z ogólną średnią.

Sieć partnerska ubezpieczyciela a wolny rynek

Ubezpieczyciele często argumentują: „W naszej sieci partnerskiej warsztaty stosują stawkę 70 zł, więc tyle uznajemy za ekonomicznie uzasadnione.”

Dlaczego to nieuczciwe?

1. Warsztaty partnerskie działają na innych zasadach

Warsztaty w sieci partnerskiej ubezpieczyciela:

• Mają gwarantowany wolumen zleceń od ubezpieczyciela
• Mogą stosować niższe stawki, bo mają pewność regularnych napraw
• Często rezygnują z marży na robociźnie, zyskując na częściach

2. Poszkodowany ma prawo wyboru

Poszkodowany (i warsztat po cesji) ma prawo wyboru warsztatu. Nie można go zmuszać do korzystania z sieci partnerskiej.

3. Stawki partnerskie mogą być dumpingowe

Ubezpieczyciele mogą narzucać warsztatom partnerskim sztucznie niskie stawki, aby następnie stosować je jako punkt odniesienia dla odszkodowań.

Co na to sądy?

Sądy konsekwentnie odrzucają argument „sieci partnerskiej”:

„Fakt, że ubezpieczyciel współpracuje z warsztatami stosującymi niższe stawki, nie oznacza, że poszkodowany jest zobowiązany z nich korzystać. Odszkodowanie powinno odpowiadać średnim stawkom na wolnym rynku lokalnym.”

Z praktyki: W jednej ze spraw ubezpieczyciel twierdził, że w sieci partnerskiej stawka to 65 zł. Biegły ustalił średnią rynkową na 105 zł. Sąd zasądził odszkodowanie z zastosowaniem stawki rynkowej, odrzucając argument sieci partnerskiej.

Dokumentowanie stosowanych stawek przez warsztat

Aby udowodnić w sądzie, że Wasza stawka jest uzasadniona, warto wcześniej ją udokumentować.

1. Cennik warsztatu

Przygotujcie oficjalny cennik usług warsztatu, zawierający:

• Stawkę roboczogodziny (netto i brutto)
• Datę obowiązywania cennika
• Ewentualnie: uzasadnienie stawki (specjalizacja, sprzęt)

Cennik powinien być:

• Dostępny publicznie (na stronie internetowej, w recepcji warsztatu)
• Stosowany konsekwentnie dla wszystkich klientów (nie tylko dla ubezpieczycieli)

Dlaczego to ważne? Jeśli macie cennik i stosujecie go regularnie, trudniej ubezpieczycielowi argumentować, że „zawyżyliście stawkę dla tego konkretnego przypadku”.

2. Faktury potwierdzające stosowaną stawkę

Zbierajcie faktury z innych napraw (oczywiście bez danych osobowych klientów), pokazujące, że:

• Stosujecie daną stawkę regularnie
• Nie tylko w sprawach z ubezpieczycielami

Przykład: „W ostatnim roku wykonaliśmy 50 napraw powypadkowych, we wszystkich stosując stawkę 110 zł/rbh.”

3. Certyfikaty, autoryzacje, zdjęcia sprzętu

Jeśli uzasadniacie wyższą stawkę specjalizacją lub sprzętem, dokumentujcie to:

• Certyfikaty (I-CAR, szkolenia lakiernicze)
• Zdjęcia sprzętu (kabina lakiernicza, rama pomiarowa)
• Dokumenty zakupu sprzętu (faktury, umowy leasingowe – pokazujące wysokość inwestycji)

4. Oświadczenia poszkodowanych

Zbierajcie oświadczenia poszkodowanych, w których wyjaśniają:

• Dlaczego wybrali Wasz warsztat
• Czy byli świadomi stawki
• Czy są zadowoleni z jakości naprawy

Przykład oświadczenia:

„Wybrałem warsztat XYZ ze względu na rekomendacje znajomych oraz certyfikaty jakości. Zostałem poinformowany o stawce 110 zł/rbh i uznałem ją za uzasadnioną biorąc pod uwagę specjalizację warsztatu w naprawach powypadkowych.”

Takie oświadczenie wspiera argument, że poszkodowany świadomie wybrał warsztat o wyższej stawce.

Praktyczne wskazówki dla warsztatów

Jak ustalić stawkę roboczogodziny?

✅ Zbadajcie rynek lokalny – sprawdźcie stawki konkurencji (warsztaty podobnego profilu)
✅ Uwzględnijcie koszty – najem, wynagrodzenia, amortyzacja sprzętu, media
✅ Uwzględnijcie specjalizację – jeśli macie certyfikaty, nowoczesny sprzęt, możecie stosować wyższą stawkę
✅ Bądźcie konkurencyjni – stawka zbyt wysoka (np. 150 zł dla warsztatu niezależnego w małym mieście) nie przejdzie w sądzie

Jak udokumentować stawkę?

✅ Przygotujcie cennik i publikujcie go (strona www, tablica w warsztacie)
✅ Stosujcie stawkę konsekwentnie – nie tylko dla ubezpieczycieli
✅ Zbierajcie dowody – faktury, oświadczenia klientów, certyfikaty
✅ Dokumentujcie specjalizację – zdjęcia sprzętu, certyfikaty, szkolenia

Jak bronić stawki w procesie?

✅ W pozwie – wyjaśnijcie, dlaczego stosujecie daną stawkę (średnia rynkowa, specjalizacja)
✅ Przedłóżcie dokumenty – cennik, certyfikaty, zdjęcia sprzętu, oświadczenia klientów
✅ Wskazówki dla biegłego – poinformujcie biegłego o specyfice warsztatu (może to uwzględnić w badaniu)
✅ Zastrzeżenia do opinii – jeśli biegły ustalił średnią z warsztatów ogólnych, a Wy jesteście specjalistyczni, zgłoście to w zastrzeżeniach

Błędy do unikania:

❌ Zawyżanie stawki bez uzasadnienia – stawka 150 zł dla warsztatu niezależnego w małym mieście nie przejdzie
❌ Brak dokumentacji – jeśli nie macie cennika ani dowodów stosowania stawki, trudno ją obronić
❌ Stosowanie różnych stawek – jeśli dla jednych klientów 100 zł, a dla ubezpieczycieli 140 zł, sąd to zauważy
❌ Porównywanie się z ASO – warsztat niezależny nie może stosować stawek ASO bez bardzo mocnego uzasadnienia

FAQ

1. Jaka jest średnia stawka roboczogodziny w Polsce?

To zależy od regionu:

• Duże miasta (Warszawa, Poznań, Kraków): 100-140 zł netto (warsztaty niezależne)
• Miasta średnie: 80-110 zł netto
• Małe miasta i tereny wiejskie: 70-100 zł netto

ASO stosują stawki wyższe: 150-250 zł netto.

2. Czy mogę stosować stawkę wyższą niż średnia na rynku?

Tak, ale musisz uzasadnić (specjalizacja, sprzęt, certyfikaty). Jeśli stawka jest znacząco wyższa bez uzasadnienia, sąd może ją zredukować do średniej rynkowej.

3. Ubezpieczyciel twierdzi, że w jego sieci partnerskiej stawka to 70 zł, a ja stosuję 110 zł. Czy mam szanse w sądzie?

Tak. Sądy nie uznają stawek z sieci partnerskiej za punkt odniesienia. Biegły zbada wolny rynek lokalny i ustali średnią. Jeśli Twoja stawka mieści się w przedziale rynkowym (np. 90-130 zł), sąd ją zaakceptuje.

4. Co jeśli biegły ustali, że średnia stawka to 90 zł, a ja stosuję 120 zł?

Przeanalizujcie opinię biegłego:

• Czy uwzględnił warsztaty podobnego profilu (specjalistyczne vs ogólne)?
• Czy zbadał rynek lokalny (a nie ogólnopolski)?

Jeśli biegły porównał Was z warsztatami ogólnymi, zgłoście zastrzeżenia i wyjaśnijcie specyfikę warsztatu. Jeśli opinia jest rzetelna, rozważcie ugodę lub akceptację niższej stawki.

5. Czy ASO może żądać stawki 200 zł/rbh?

Tak, jeśli:

• Pojazd jest nowy lub premium (Mercedes, BMW, Porsche)
• Poszkodowany świadomie wybrał ASO (np. ze względu na gwarancję)

Jeśli pojazd jest stary (np. 10 lat), sąd może uznać naprawę w ASO za nieuzasadnioną i zredukować stawkę.

6. Jak udowodnić, że moja stawka jest uzasadniona?

• Przedłóż cennik warsztatu (stosowany publicznie)
• Przedłóż faktury z innych napraw (pokazujące, że regularnie stosujesz tę stawkę)
• Przedłóż certyfikaty, zdjęcia sprzętu (jeśli uzasadniają wyższą stawkę)
• Zbierz oświadczenia klientów (dlaczego wybrali Twój warsztat)

7. Co jeśli mam niższą stawkę niż średnia rynkowa?

To Twoja przewaga konkurencyjna. Ubezpieczyciel nie powinien kwestionować. Ale pamiętaj – jeśli stosujecie zbyt niską stawkę, może to wskazywać na problemy jakościowe (sąd może to negatywnie ocenić).

Najważniejsze wnioski

1. Stawka powinna odpowiadać rynkowi lokalnemu – badajcie konkurencję w Waszej okolicy
2. Specjalizacja i sprzęt uzasadniają wyższą stawkę – ale musicie to udokumentować
3. Sieć partnerska ubezpieczyciela nie jest punktem odniesienia – sądy uznają wolny rynek
4. Biegły bada rynek niezależnie – jego opinia jest kluczowa
5. Dokumentujcie stawkę – cennik, faktury, certyfikaty
6. ASO ≠ warsztat niezależny – nie porównujcie się z ASO, jeśli nie jesteście
7. Konsekwencja w stosowaniu stawki – nie zmieniajcie stawki „pod klienta”

Zakończenie

Stawka roboczogodziny to element, który może przesądzić o wysokości odszkodowania równie mocno jak wybór części zamiennych. Warsztaty, które stosują stawki adekwatne do rynku lokalnego, dokumentują je i potrafią uzasadnić swoją specjalizację, mają znacznie większe szanse na pełne uwzględnienie roszczenia. W kolejnym artykule omówimy temat szkody całkowitej – kiedy opłaca się naprawić pojazd, a kiedy lepiej rozliczyć szkodę jako całkowitą, oraz jakie konsekwencje ma naprawa pojazdu, którego koszt naprawy przekracza wartość przed szkodą.

Rozbudowany disclaimer: Niniejszy artykuł stanowi ogólną informację prawną i nie zastępuje indywidualnej porady prawnej w konkretnej sprawie. Każda sprawa o odszkodowanie wymaga analizy konkretnych okoliczności i dokumentów. Kancelaria nie ponosi odpowiedzialności za działania podjęte na podstawie informacji zawartych w artykule. W celu uzyskania porady prawnej dostosowanej do Państwa sytuacji, zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią.

Podsumowanie kancelarii: Niniejszy artykuł powstał w oparciu o doświadczenie i wiedzę zespołu Kancelarii Prawnej Kowalak Jędrzejewska i Partnerzy. Od lat wspieramy warsztaty samochodowe z Poznania i całej Wielkopolski w dochodzeniu roszczeń od ubezpieczycieli, w tym w skutecznym uzasadnianiu stosowanych stawek roboczogodziny i dokumentowaniu kosztów pracy.

Zapraszam do Kancelarii Prawnej Kowalak Jędrzejewska i Partnerzy:
Radca Prawny Bartosz Kowalak
ul. Mickiewicza 18a/3, 60-834 Poznań
Tel.: +48 61 2224963
E-mail: bartosz.kowalak@prawnikpoznanski.pl
www: https://blogoodszkodowaniach.pl