Prowadząc sprawy odszkodowawcze regularnie spotykam się z tym samym problemem: ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie, poszkodowany naprawia auto i… okazuje się, że brakuje mu 500-800 zł. „Przecież policzyłem wszystko! Sprawdzałem kalkulację!” – słyszę.

A potem przychodzi do mnie z rachunkiem z warsztatu i widzę: „Zestawy montażowe – 350 zł”, „Normalia – 280 zł”, „Materiały pomocnicze – 180 zł”.

„Co to w ogóle jest?” – pyta klient. „To rzeczy, których ubezpieczyciel ‚zapomniał’ wpisać w kalkulację” – odpowiadam.

Niedawno miałem sprawę w Sądzie Rejonowym w Nowej Soli, która doskonale pokazuje ten problem. I co ciekawe – biegły sądowy nie miał wątpliwości: te elementy muszą być w kalkulacji.

Spis treści

1. Sprawa z sądu: co brakło w kalkulacji PZU
2. Co to są „normalia” i zestawy montażowe?
3. Dlaczego są jednorazowe?
4. Co powiedział biegły o „zapomnianych” elementach?
5. Ile to kosztuje i dlaczego to ważne?
6. Jak sprawdzić, czy są w Twojej kalkulacji?
7. Co robić, jeśli ich brakuje?

Sprawa z sądu: co brakło w kalkulacji PZU

Luty 2021 roku, kolizja, Audi A8. PZU wypłaciło 8.292 zł. Prywatna ekspertyza wykazała: 13.626 zł. Różnica? 5.334 zł.

Sąd powołał biegłego, który dokładnie przeanalizował obie kalkulacje. I wykrył kilka „drobnych” braków w wycenie ubezpieczyciela.

Co to są „normalia” i zestawy montażowe?

Normalia

To drobne elementy niezbędne do montażu części. Nazwa pochodzi od norm DIN (Deutsches Institut für Normung) – czyli niemieckich standardów produkcji.

Co to konkretnie:

• Śrubki, wkręty, nakrętki
• Klipy montażowe (plastikowe zatrzaski)
• Uszczelki
• Zaślepki
• Podkładki
• Opaski zaciskowe
• Nity

Przykład z prawdziwego życia:

Wymieniasz zderzak. Co potrzebujesz oprócz samego zderzaka?

• 12 klipsów montażowych (łączących zderzak z karoserią)
• 6 śrubek M6 (mocujących zderzak do belki)
• 4 zaślepki (zasłaniające otwory po śrubach)
• 2 uszczelki (uszczelniające styk zderzaka z błotnikami)

Koszt zderzaka: 800 zł Koszt normaliów: 120 zł

Zestawy montażowe

To komplety elementów potrzebnych do zamontowania konkretnej części.

Co to konkretnie:

• Zestaw do montażu lampy (śrubki, klipy, uszczelki, listwy dystansowe)
• Zestaw do montażu lusterka (śrubki, zaślepki, uszczelka)
• Zestaw do montażu drzwi (zawiasy, śruby, uszczelki, ogranicznik otwarcia)
• Zestaw do montażu zderzaka (komplet klipsów, śrub, prowadnic)

Przykład:

Wymieniasz prawą lampę przednią. Sam reflektor kosztuje 850 zł. Ale żeby go zamontować potrzebujesz:

• Zestaw montażowy lampy (śrubki, klipy, prowadnice) – 85 zł
• Żarówki (H7, W5W) – 45 zł
• Uszczelkę lampy – 25 zł

Razem: 155 zł dodatkowo.

Dlaczego są jednorazowe?

To kluczowe pytanie. Ubezpieczyciele często argumentują: „Przecież te śrubki można odkręcić i użyć ponownie!”

Ale w praktyce:

Klipy plastikowe

• Przy demontażu pękają (w 90% przypadków)
• Nie da się ich użyć ponownie
• Trzeba kupić nowe

Śrubki i wkręty

• Często łamią się przy wykręcaniu (szczególnie w starszych autach)
• Nawet jeśli się nie złamią – gwint jest uszkodzony
• Ponowne użycie = ryzyko obluzowania się

Uszczelki

• Przy demontażu deformują się
• Nie uszczelniają już prawidłowo
• Ponowne użycie = ryzyko przecieków, przenikania kurzu

Zaślepki

• Przy wyjmowaniu pękają
• Nie trzymają się już stabilnie
• Ponowne użycie = wypadają podczas jazdy

Co powiedział biegły o „zapomnianych” elementach?

W omawianej sprawie biegły sądowy bardzo dokładnie przeanalizował kalkulację PZU. I nie miał wątpliwości – brakowało kluczowych elementów.

W uzasadnieniu wyroku czytamy:

„Analizując kalkulację naprawy dokonaną przez stronę pozwaną biegły wskazał, że zastosowana przez pozwaną stawka za rbg w wysokości 51 zł netto/1rbg jest nieadekwatna do rynku napraw blacharsko lakierniczych w miejscu zamieszkania poszkodowanego i jawi się jako stawka mocno zaniżona. Jednocześnie biegły ustalił, że w kalkulacji tej nie zastosowano wymiany zestawów montażowych, elementów jednorazowych oraz pełnego zakresu prac lakierniczych, przy czym są to operacje oraz elementy bezpośrednio związane z procesem naprawy przedmiotowego pojazdu i powinny zostać uwzględnione w kosztorysie.”

Zwróć uwagę na kluczowe sformułowania:

• „nie zastosowano wymiany zestawów montażowych, elementów jednorazowych„
• „są to operacje oraz elementy bezpośrednio związane z procesem naprawy„
• „powinny zostać uwzględnione w kosztorysie„

To nie jest „może”, „można by”, „byłoby dobrze”. To jest: „powinny zostać uwzględnione„.

I dalej, co szczególnie ważne:

„Biegły wskazał także, że zastosowane przez stronę pozwaną w kalkulacji naprawy części jakości P/PJ nie dają gwarancji skutecznej naprawy oraz mogą nie odtworzyć stanu sprzed szkody, nie przywrócić walorów estetycznych i użytkowych pojazdu. Zdaniem biegłego takie potrącenia powodują, że naprawa pojazdu zgodnie z technologią producenta będzie nie możliwa.”

Ostatnie zdanie to prawdziwy cios: „naprawa pojazdu zgodnie z technologią producenta będzie niemożliwa„.

Innymi słowy – jeśli nie uwzględnisz normaliów i zestawów montażowych, to nie naprawisz auta prawidłowo. Możesz je poskładać, ale nie będzie to zgodne ze standardami producenta.

Co z kalkulacją powoda?

Ciekawe, że biegły miał podobne uwagi także do kalkulacji przedstawionej przez powoda:

„Analiza przez biegłego kalkulacji naprawy załączonej do pozwu przez powoda wskazuje, że również nie zastosowano w niej wszystkich zestawów montażowych, elementów jednorazowych oraz pełnego zakresu prac lakierniczych, przy czym są to operacje oraz elementy bezpośrednio związane z procesem naprawy przedmiotowego pojazdu i powinny zostać uwzględnione w kosztorysie. Poza tym biegły nie miał zastrzeżeń co do kalkulacji przedłożonej przez powoda zarówno w zakresie stawki robocizny jak i zastosowanych części.”

Czyli nawet prywatna ekspertyza poszkodowanego była niepełna! Ale – i to ważne – biegły to skorygował we własnej wycenie.

Ile to kosztuje i dlaczego to ważne?

Przeanalizujmy to na konkretnym przykładzie z omawianej sprawy.

Uszkodzenia w Audi A8:

• Przedni zderzak
• Prawa lampa
• Prawy błotnik
• Prawe koło
• Prawe drzwi

Kalkulacja PZU (bez normaliów i zestawów):

8.292 zł

Kalkulacja biegłego (z normaliami i zestawami):

13.959 zł

Różnica:

5.667 zł

Oczywiście nie cała ta różnica to normalia i zestawy montażowe – tam była też zaniżona stawka robocizny, gorsze części i braki w lakierowaniu. Ale normalia i zestawy to solidna część tej różnicy.

Ile konkretnie mogą kosztować normalia i zestawy?

Na podstawie typowej naprawy (wymiana zderzaka, lampy, błotnika, drzwi):

Zderzak przedni:

• Klipy montażowe (15 szt.) – 45 zł
• Śrubki montażowe (8 szt.) – 24 zł
• Prowadnice (2 szt.) – 60 zł
• Zaślepki (4 szt.) – 16 zł Razem: ~145 zł

Lampa przednia:

• Zestaw montażowy lampy – 85 zł
• Żarówki – 45 zł
• Uszczelka – 25 zł Razem: ~155 zł

Błotnik:

• Śrubki (12 szt.) – 36 zł
• Klipy (8 szt.) – 24 zł
• Uszczelki (2 szt.) – 18 zł Razem: ~78 zł

Drzwi:

• Zestaw montażowy zawiasów – 120 zł
• Uszczelki (zewnętrzna + wewnętrzna) – 85 zł
• Ogranicznik drzwi – 65 zł
• Śrubki i klipy – 40 zł Razem: ~310 zł

Suma normaliów i zestawów: ~688 zł

A to tylko dla czterech elementów! Jeśli uszkodzeń jest więcej, kwota rośnie proporcjonalnie.

Czy 700 zł to dużo?

Dla ubezpieczyciela wypłacającego miliony złotych rocznie – nie.

Dla Ciebie, który musisz dopłacić z własnej kieszeni 700 zł do naprawy – tak.

A teraz pomnóż to przez tysiące szkód rocznie i zrozumiesz, dlaczego ubezpieczyciele „zapominają” o normaliach.

Jak sprawdzić, czy są w Twojej kalkulacji?

Otwórz kalkulację naprawy od ubezpieczyciela. Szukaj pozycji typu:

Normalia:

• „Materiały pomocnicze”
• „Materiały montażowe”
• „Normalia DIN”
• „Elementy złączne”
• „Śrubki, klipy, uszczelki”

Zestawy montażowe:

• „Zestaw montażowy zderzaka”
• „Zestaw montażowy lampy”
• „Zestaw montażowy drzwi”
• „Akcesoria montażowe”

Jeśli nie ma żadnej takiej pozycji – źle.

Ale uwaga! Czasem jest, ale w zaniżonej wysokości. Na przykład:

• „Materiały pomocnicze – 50 zł” (a powinno być 300 zł)
• „Normalia – ryczałt 100 zł” (a powinno być 400 zł)

Jak sprawdzić, czy kwota jest OK?

Przyjmij zasadę: normalia i zestawy montażowe to 5-10% wartości wymienianych części.

Przykład:

• Wymieniasz części za 5.000 zł
• Normalia i zestawy powinny wynosić: 250-500 zł

Jeśli w kalkulacji jest 50 zł – to za mało.

Co robić, jeśli ich brakuje?

Wariant 1: Jeszcze nie naprawiłeś auta

1. Napisz reklamację do ubezpieczyciela

Wzór:

„W kalkulacji naprawy z dnia [data] brakuje pozycji: normalia, zestawy montażowe i elementy jednorazowe. Zgodnie z opinią biegłego sądowego w sprawie I C 66/23 przed Sądem Rejonowym w Nowej Soli, elementy te ‚są bezpośrednio związane z procesem naprawy przedmiotowego pojazdu i powinny zostać uwzględnione w kosztorysie’. Biegły wskazał również, że ich brak powoduje, że ‚naprawa pojazdu zgodnie z technologią producenta będzie niemożliwa’.

Żądam przeliczenia kalkulacji z uwzględnieniem normaliów i zestawów montażowych w wysokości odpowiadającej 7% wartości wymienianych części, tj. kwoty [wpisz kwotę] zł.”

2. Zlecić prywatną ekspertyzę

Rzeczoznawca przeliczy naprawę z normaliami i zestawami. Koszt: 300-500 zł, ale odzyskasz przy wygranej w sądzie.

3. Jeśli ubezpieczyciel odmówi – pozew do sądu

Z opinią biegłego (jak w omawianej sprawie) masz niemal 100% szans.

Wariant 2: Już naprawiłeś auto

1. Zbierz rachunki z warsztatu

Szczególnie te pokazujące koszty normaliów i zestawów montażowych.

2. Napisz do ubezpieczyciela

„W dniu [data] otrzymałem odszkodowanie w wysokości [kwota] zł. Naprawiłem pojazd, a koszt naprawy wyniósł [kwota] zł. Różnica wynika z faktu, że w kalkulacji ubezpieczyciela nie uwzględniono normaliów i zestawów montażowych w wysokości [kwota] zł. Załączam rachunek z warsztatu. Żądam dopłaty w wysokości [kwota] zł.”

3. Jeśli odmowa – pozew

Z rachunkami z warsztatu i opinią rzeczoznawcy masz mocną pozycję.

Wariant 3: Naprawiłeś sam (system gospodarczy)

Trudniej, ale:

1. Zbierz paragony na normalia

Jeśli kupiłeś klipy, śrubki, uszczelki – zachowaj dowody zakupu.

2. Zlecić ekspertyzę post-factum

Rzeczoznawca ustali, ile powinno kosztować normalia przy tej naprawie.

3. Dochodzić różnicy

Nawet jeśli nie masz wszystkich paragonów, ekspertyza wykaże, że musisz był te elementy kupić.

Dlaczego ubezpieczyciele o nich „zapominają”?

Bo to proste oszczędności:

• Każda szkoda: oszczędność 200-800 zł
• 10.000 szkód rocznie: oszczędność 2-8 milionów złotych
• 90% poszkodowanych nie protestuje (bo nie wiedzą, że ich brakuje)

I jeszcze jeden powód: trudno to udowodnić.

Jeśli ubezpieczyciel zaniży stawkę robocizny z 110 zł do 51 zł – od razu widać. Ale jeśli „zapomni” o klipach za 3 zł sztuka? Kto to sprawdzi?

Warsztat – sprawdzi. I doliczy Ci na koniec. A wtedy okazuje się, że brakuje 500 zł.

Moja rada praktyczna

Zawsze sprawdzaj w kalkulacji:

1. Pozycja „normalia” lub „materiały pomocnicze” – musi być
2. Zestawy montażowe – przy każdej wymienianej dużej części (zderzak, lampa, drzwi)
3. Wysokość – minimum 5% wartości części, optymalnie 7-10%

Jeśli brakuje lub jest za mało:

1. Protestuj natychmiast – nie czekaj na naprawę
2. Powołaj się na wyrok – cytuję: „są to operacje oraz elementy bezpośrednio związane z procesem naprawy przedmiotowego pojazdu i powinny zostać uwzględnione w kosztorysie”
3. Żądaj przeliczenia – konkretnej kwoty, nie „jakiejś dopłaty”

Złota zasada:

Nie ma naprawy bez normaliów i zestawów montażowych. To jak chcieć zbudować dom bez gwoździ i śrub – da się poskładać, ale na jak długo?

---

Podsumowanie? Normalia, zestawy montażowe, elementy jednorazowe – to nie są „dodatki”. To są niezbędne elementy naprawy. Bez nich naprawa zgodnie z technologią producenta jest niemożliwa – tak wprost stwierdził biegły sądowy.

Ubezpieczyciele o nich „zapominają”, bo to proste oszczędności. Kilkaset złotych na szkodzie, miliony rocznie. A 90% poszkodowanych nie wie, że czegoś brakuje.

Ale teraz już wiesz. Sprawdź swoją kalkulację. I jeśli normaliów brakuje lub jest ich za mało – protestuj. Bo jak pokazał wyrok z Nowej Soli – sąd nie ma wątpliwości, że te elementy muszą być w kosztorysie.

---

Bartosz Kowalak – radca prawny, wspólnik w KOWALAK JĘDRZEJEWSKA KONRADY I PARTNERZY ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI. Od lat zajmuję się prawem odszkodowawczym z pasją. Więcej o mojej praktyce znajdziecie na www.prawnikpoznanski.pl oraz www.blogoodszkodowaniach.pl.

Masz pytanie lub chcesz podzielić się swoją historią? Zostaw komentarz lub napisz: kancelaria@prawnikpoznanski.pl