Polskie prawo co do zasady przyjmuje, iż osobie dochodzącej roszczenia, np. zadośćuczynienia za uszczerbek na zdrowiu przysługuje w razie wygrania sporu zwrot kosztów adwokata czy radcy prawnego, który reprezentował stronę w toku procesu.
Często jednakże poszkodowany korzysta z pomocy adwokata na etapie postępowania przedsądowego. Pełnomocnik zgłasza roszczenie i reprezentuje poszkodowanego w toku negocjacji.
Zdarza się, iż ubezpieczyciel uznaje roszczenie i wypłaca odszkodowanie lub zadośćuczynienie w kwocie, która w zasadzie kończy sprawę.
W sposób oczywisty za taką pomoc adwokata, radcy prawnego poszkodowany musiał zapłacić, czy jednak może domagać się zwrotu tak wydatkowanych kwot od ubezpieczyciela?
Prościej jest np. w Niemczech, gdzie przepisy prawa wprost regulują zwrot takich kosztów, mimo braku angażowania sądu.
W Polsce jest to kwestia, która dopiero niedawno zyskała zielone światło w orzecznictwie Sądowym. Jednakże odzyskanie kosztów usługi prawniczej wiąże się niestety z dość żmudnym procesem.
Pozwolę sobie tę sprawę omówić na przykładzie sprawy, która prowadziłem. Sprawa dotyczyła odpowiedzialności radcy prawnego za błąd w sztuce prawniczej. Błąd był dość oczywisty- pełnomocnik spóźnił się z pozwem przez co przedawniła się część roszczeń. PZU w zasadzie uznało od razu szkodę i wypłaciło odszkodowanie.
Jednakże Klient za moją namową zdecydował się dochodzić zwrotu kosztów faktury, którą za usługę mu wystawiłem.
PZU, które otrzymało roszczenie najpierw zażądało litania wyjaśnień:
a to dlaczego korzystanie z zawodowego pełnomocnika było uzasadnione i konieczne
a to do przedstawiania odpowiednich dowodów
a to do uzasadnienia wysokości wynagrodzenia pełnomocnika.
No cóż nie pozostało nic innego jak wskazanie, iż korzystanie z pomocy radcy prawnego było konieczne w celu oceny działania ubezpieczonego w kontekście zasad profesjonalizmu obowiązujących zawodowych pełnomocników oraz w celu oszacowania rozmiaru szkody, którą poniósł powód na skutek naruszenia tychże zasad przez ubezpieczonego.
Mimo tego PZU odmówiło zwrotu kosztów.
Sąd po wniesieniu powództwa nie miał jednak większych wątpliwości wskazując, iż: wydatki poniesione przez powoda na obsługę prawną na etapie postępowania likwidacyjnego stanowią jego szkodę pozostającą w adekwatnym związku przyczynowym ze zdarzeniem rodzącym odpowiedzialność odszkodowawczą pozwanego. Powołał się przy tym na wyrok Sądu Najwyższego w uchwale z 13 marca 2012 r. w sprawie III CZP 75/11:
Uzasadnione i konieczne koszty pomocy świadczonej przez osobę mającą niezbędne kwalifikacje zawodowe, poniesione przez poszkodowanego w postępowaniu przedsądowym prowadzonym przez ubezpieczyciela, mogą w okolicznościach konkretnej sprawy stanowić szkodę majątkową podlegającą naprawieniu w ramach obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.
W uzasadnieniu cytowanej uchwały Sąd Najwyższy wskazał także m. in. iż refundacji w ramach wypłaconego odszkodowania OC podlegać mogą także wydatki związane z „skorzystaniem z porady prawnej w celu sformułowania roszczenia i określenia odpowiednich dowodów”.
Tak więc warto się zastanowić, czy nie dałoby rady w danej konkretnej sprawie odzyskać od ubezpieczyciela także koszty pomocy adwokata lub radcy prawnego.
BLOG O ODSZKODOWANIACH 
Witam Panie mecenasie,
czy za etap postępowania likwidacyjnego liczony jest również czas po otrzymaniu decyzji od ubezpieczyciela i wypłaceniu bezspornej kwoty odszkodowania oraz zadośćuczynienia, gdy prawnik odwołuje się od tych decyzji w moim imieniu?
Pozdrawiam serdecznie
PolubieniePolubienie
Dzień dobry,
Nie za bardzo rozumiem w jakim kontekście Pani pyta? Czy w kontekście żądania ewentualnych odsetek, tu moim zdaniem wniesienie odwołania nie ma wpływu na bieg roszczenia o odsetki. Czy też w kontekście prezerwania biegu przedawnienia, tutaj odwołanie nie powoduje jego dalszego przerwania.
Pozdrawiam
Bartosz Kowalak
PolubieniePolubienie
Witam
czy od takiej ugody przedsądowej za błędy radcy prawnego wypłaconej z firmy ubezpieczeniowej płaci się podatek dochodowy? Chodzi mi o taką sytuację, kiedy na skutek błędów prawnika osoba fizyczna straciła część korzyści majątkowej oraz poniosła koszty procesu i oczywiście koszty owego prawnika, który nienależycie wykonał swoje zobowiązanie.
Pozdrawiam
PolubieniePolubienie
Dzien dobry, Niech mi Pani trochę więcej napisze. Z jakiego tytułu było dochodzone roszczenie- ta korzyść majątkowa. Czy była to osoba prowadząca dzialalnnośc gospodarczą, czy sprawa dotyczyła konsumenta?
PolubieniePolubienie
Witam, bardzo dziękuję za zainteresowanie.
Roszczenie było z tytułu zachowku. Utracona korzyść majątkowa to część niezasądzonego zachowku oraz poniesione koszty sądowe i obsługi prawnej. Uważam również, że moją stratą są odsetki ustawowe od tej kwoty za 3 lata, bo tyle trwał proces. Gdyby radca prawidłowo sformułował pozew, utracona kwota zachowku zostałaby mi zasądzona wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wytoczenia powództwa, tak jak się stało z pozostałą zasądzoną częścią zachowku. Radca prawny przyznaje się do winy i uruchamia polisę ubezpieczeniową. Czy przy ugodzie przedsądowej powinnam żądać poniesionych strat w kwocie brutto ze względu na 19%-wy podatek? A co jeśli ubezpieczyciel przyzna mi niższą kwotę odszkodowania, niż to wynika z wyliczeń? Np. nie uwzględni tych odsetek ustawowych lub oceni, że cześć wynagrodzenia radcy nie może mi być zwrócona?
Na marginesie dodam, że gdyby ta cześć zachowku została zasądzona w wyroku, byłabym zwolniona od podatku od spadku, natomiast od odsetek ustawowych od tej kwoty musiałabym zapłacić podatek dochodowy.
Przepisy podatkowe dotyczące odszkodowań są tak niejasne, że praktycznie każdy przypadek należałoby rozpatrywać osobno, dlatego chciałabym przewidzieć jakie będą skutki podatkowe takiej ugody
Pozdrawiam
PolubieniePolubienie
Dzień dobry,
Moim zdaniem jeżeli będzie to odszkodowanie wypłacane z obowiązkowego Oc radcy prawnego czy adwokata, to nie będzie podlegać opodatkowaniu.
Pozwolę sobie tutaj wkleić wywód z strony Rzecznika Finansowego na ten temat:
„Zwolnienia z podatku dochodowego otrzymanych kwot z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych.
Rolą odszkodowania jest zrekompensowanie poszkodowanemu poniesionej szkody i nie stanowi ono świadczenia, którego celem jest wzbogacenie podatnika. Oprócz zwolnień podatkowych dotyczących wypłaty odszkodowania zawartych w art. 21 ust 1 pkt 3-3d, ustawodawca stosowne zwolnienie zawarł również w art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z treścią wskazanego wyżej przepisu, wolne od podatku dochodowego są kwoty otrzymane z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, z wyjątkiem:
a) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 lub art. 30c,
b) dochodu, o którym mowa w art. 24 ust. 15.
Przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę (art. 805 k.c.). Ubezpieczania gospodarcze dzielą się na ubezpieczenia majątkowe oraz osobowe. Kryterium podziału wskazanych ubezpieczeń jest zakres przedmiotowy ochrony ubezpieczeniowej. W ubezpieczeniach majątkowych może nim być każdy interes majątkowy, który nie jest sprzeczny z prawem i daje się ocenić w pieniądzu (art. 821 k.c.). Tak więc w ubezpieczeniach majątkowych przedmiotem ochrony jest mienie lub odpowiedzialność cywilna. Natomiast w ubezpieczeniach osobowych przedmiotem ochrony są w szczególności dobra osobiste człowieka, czyli życie i zdrowie (art. 829 k.c.). W razie zaistnienia zdarzenia skutkującego powstaniem wypadku ubezpieczeniowego, ubezpieczyciel ma obowiązek spełnić świadczenie polegające w szczególności na zapłacie: przy ubezpieczeniu majątkowym – określonego odszkodowania za szkodę; przy ubezpieczeniu osobowym – umówionej sumy pieniężnej, renty lub innego świadczenia.
Reasumując zatem otrzymane odszkodowania oraz inne świadczenia z tytułu ubezpieczeń osobowych lub majątkowych ( również w ramach obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego ), niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie uznania ubezpieczyciela, ugody pozasądowej lub sądowej, są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wyjątek od tej zasady stanowią odszkodowania za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalności gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, których dochody są opodatkowane zgodnie z art. 27 ust. 1 (zasady ogólne, czyli stawki 18%, 32%) lub art. 30c (19 % podatek liniowy). Zwolnieniu nie podlega również dochód z tytułu inwestowania składki ubezpieczeniowej w związku z umową ubezpieczenia zawartą na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej, w przypadku ubezpieczeń związanych z funduszami kapitałowymi.
Pojawiają się interpretacje wskazujące, iż do rekompensaty szkód z tytułu czynów niedozwolonych wypłacanych w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody zastosowanie znajdują normy zawarte w art. 21 ust 1 pkt 3-3d ustawy, jednakże w ocenie Biura Rzecznika Ubezpieczonych pomimo tych wątpliwości co do hipotezy poszczególnych norm prawnych zawartych w przedmiotowych przepisach wynikających w szczególności z licznych nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w przypadku wypłaty odszkodowań w ramach ubezpieczeń obowiązkowych (w tym obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych) niezależnie od tego czy zostały przyznane na podstawie decyzji ubezpieczyciela, ugody pozasądowej lub sądowej, odszkodowania te są zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Powyższą interpretację potwierdzają również w interpretacjach indywidualnych organy podatkowe – Dyrektorzy Izb Skarbowych, które można odnaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 30.10.2009, sygn. ILPB2/415-797/09-5/WM, oraz z dnia 14.09.2009, sygn. ILPB1/415-712/09-4/IM; Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 21.08.2009, sygn. IPPB1/415-417/09-2/AM, czy też Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach, sygn. IBPBII/1/415-270/09/MK). Dla przykładu w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 01.06.2010 r., sygn. IPPB2/415-196/10-4/MK1, organ podatkowy podzielił zapatrywanie wnioskodawcy, iż zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli świadczenie wypłacone zostało z tytułu ubezpieczeń majątkowych i osobowych, to takie świadczenie będzie podlegać zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przy czym bez znaczenia pozostaje to, czy do wypłaty świadczenia dochodzi na podstawie roszczenia uprawnionego z umowy ubezpieczenia, w wyniku ustaleń dokonanych w postępowaniu, o którym mowa w art. 16 ustawy o działalności ubezpieczeniowej, czy też do wypłaty dochodzi w drodze kulacji lub na podstawie ugody zawartej z uprawnionym lub prawomocnego orzeczenia sądu.”
PolubieniePolubienie
Dzień dobry,
Odpowiem Pani na raty, bo nie za bardzo mam w tej chwili czas na analizę ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
W każdym razie na pewno PZU nie może obniżyć odszkodowania o 19 czy 18% podatku dochodowego- to jak i czy się Pani rozliczenia, to nie kwestia ubezpieczalni.
Zawsze może też Pani złożyć wniosek o interpretację podatkową do izby skarbowej gdzie uzyska Pani odpowiedź.
PolubieniePolubienie