Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych – ile masz czasu na dochodzenie odszkodowania?
Ile czasu masz na zgłoszenie roszczenia o odszkodowanie? To zależy od rodzaju szkody. Przy szkodach majątkowych – 3 lata. Przy szkodach na osobie wynikających z przestępstwa – aż 20 lat. Ale uwaga: są sposoby na przerwanie biegu przedawnienia, które mogą znacząco wydłużyć ten czas.
Roszczenie o odszkodowanie – jak prawie wszystkie roszczenia w prawie cywilnym – ulega przedawnieniu. Przedawnienie oznacza, że po upływie określonego terminu nie możesz już skutecznie domagać się zapłaty od ubezpieczyciela czy sprawcy szkody. Dłużnik może po prostu podnieść zarzut przedawnienia i sprawa jest przegrana.
Ile więc masz czasu? I od kiedy ten czas liczyć?
Podstawowy termin: 3 lata
Zgodnie z art. 442¹ § 1 Kodeksu cywilnego:
„Roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym ulega przedawnieniu z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się albo przy zachowaniu należytej staranności mógł się dowiedzieć o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę.”
W uproszczeniu: masz 3 lata od momentu, gdy dowiedziałeś się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej. Maksymalnie – 10 lat od samego zdarzenia.
Typowe przykłady roszczeń przedawniających się po 3 latach:
- odszkodowanie za uszkodzony pojazd w kolizji,
- odszkodowanie za zalane mieszkanie,
- odszkodowanie za zniszczone mienie.
Dłuższy termin: 20 lat przy przestępstwie
Art. 442¹ § 2 k.c. wprowadza istotny wyjątek:
„Jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.”
To ogromna różnica. Jeśli zdarzenie powodujące szkodę było jednocześnie przestępstwem – masz 20 lat na dochodzenie roszczeń, liczone od daty przestępstwa. Nie ma znaczenia, kiedy dowiedziałeś się o szkodzie.
Typowe przykłady roszczeń przedawniających się po 20 latach:
- zadośćuczynienie za uszczerbek na zdrowiu, jeśli rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni (art. 157 § 1 k.k.),
- zadośćuczynienie za śmierć osoby bliskiej w wypadku (art. 177 § 2 k.k.),
- odszkodowanie za szkody spowodowane przez pijanego kierowcę (art. 178a k.k.).
Szczególna ochrona małoletnich
Dodatkową ochronę przewiduje art. 442¹ § 4 k.c.: przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem 2 lat od uzyskania pełnoletności.
To oznacza, że dziecko poszkodowane w wypadku ma czas na dochodzenie roszczeń co najmniej do 20. roku życia – niezależnie od tego, kiedy doszło do zdarzenia.
Jak przerwać bieg przedawnienia?
Przedawnienie można przerwać. Po przerwaniu termin biegnie od nowa. Sposoby przerwania przedawnienia:
1. Wytoczenie powództwa
Złożenie pozwu do sądu przerywa bieg przedawnienia. Po zakończeniu sprawy termin biegnie na nowo.
2. Zawezwanie do próby ugodowej
Wniosek o zawezwanie do próby ugodowej również przerywa przedawnienie – i jest znacznie tańszy niż pozew.
3. Zgłoszenie roszczenia ubezpieczycielowi
Tu działa specjalny przepis – art. 819 § 4 k.c.: „Bieg przedawnienia roszczenia o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem. Bieg przedawnienia rozpoczyna się na nowo od dnia, w którym zgłaszający roszczenie lub zdarzenie otrzymał na piśmie oświadczenie ubezpieczyciela o przyznaniu lub odmowie świadczenia.”
To bardzo ważne: samo zgłoszenie szkody ubezpieczycielowi przerywa przedawnienie. Termin biegnie na nowo dopiero od daty otrzymania pisemnej decyzji.
4. Uznanie roszczenia
Jeśli sprawca lub ubezpieczyciel uzna roszczenie (np. wypłaci część odszkodowania) – przedawnienie zostaje przerwane.
Teoretyczny scenariusz: roszczenie po 40 latach?
Łącząc powyższe mechanizmy, można teoretycznie skonstruować sytuację, w której roszczenie byłoby dochodzone nawet po 40-60 latach od zdarzenia.
Wyobraźmy sobie: poszkodowany doznał uszczerbku na zdrowiu w przestępstwie. Przed upływem 20 lat zgłasza roszczenie ubezpieczycielowi. Ten po roku wydaje decyzję odmowną. Poszkodowany czeka kolejne 19 lat i 11 miesięcy, po czym składa zawezwanie do próby ugodowej. Po umorzeniu postępowania ugodowego ma kolejne 3 lata na wytoczenie powództwa…
Matematycznie to się zgadza. Pytanie tylko: czy dla tej prawniczej wyliczanki warto czekać dziesiątki lat na należne pieniądze? Inflacja, utrata wartości roszczenia, ryzyko śmierci sprawcy czy upadłości ubezpieczyciela – to wszystko przemawia za tym, by z roszczeniami nie zwlekać.
FAQ
Od kiedy liczy się 3-letni termin przedawnienia?
Od dnia, w którym dowiedziałeś się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej za jej naprawienie. Przy wypadku samochodowym to zwykle data zdarzenia – bo od razu wiesz, że masz szkodę i kto ją spowodował.
Skąd mam wiedzieć, czy moje roszczenie przedawnia się po 3 czy po 20 latach?
Zależy to od tego, czy zdarzenie było przestępstwem. Wypadek z obrażeniami ciała (rozstrój zdrowia powyżej 7 dni) lub ze skutkiem śmiertelnym to przestępstwo – obowiązuje termin 20-letni. Sama szkoda majątkowa (np. uszkodzenie auta) bez obrażeń ciała – termin 3-letni.
Czy wypłata części odszkodowania przerywa przedawnienie co do reszty?
Tak. Częściowa wypłata stanowi uznanie roszczenia, co przerywa bieg przedawnienia. Od daty wypłaty termin biegnie na nowo – również co do niezaspokojonej części roszczenia.
Co jeśli termin przedawnienia upłynął – czy na pewno nic nie mogę zrobić?
Przedawnienie nie oznacza, że roszczenie wygasa – oznacza tylko, że dłużnik może się na nie powołać. Jeśli ubezpieczyciel lub sprawca nie podniesie zarzutu przedawnienia, sąd może zasądzić odszkodowanie. W praktyce jednak profesjonalni uczestnicy obrotu (ubezpieczyciele) zawsze podnoszą ten zarzut.
Bartosz Kowalak – radca prawny, wspólnik w KOWALAK JĘDRZEJEWSKA KONRADY I PARTNERZY ADWOKACI I RADCOWIE PRAWNI. Od lat zajmuję się prawem odszkodowawczym z pasją. Więcej o mojej praktyce znajdziecie na http://www.prawnikpoznanski.pl.
Nie jesteś pewien, czy Twoje roszczenie się nie przedawniło? Zostaw komentarz lub napisz: kancelaria@prawnikpoznanski.pl
BLOG O ODSZKODOWANIACH 
Latem 2009 roku byłem uczestnikiem wypadku drogowego. Kierowca samochodu osobowego nie zachował bezpiecznej odległości ode mnie i uderzył w mój tył.
W wyniku wypadku doznałem urazu szyi, uraz biczowy oraz potłuczeń, a także złamania obojczyka i mostka. Tu chyba głównie zawinił pas.
Allianz przyznał mi kilka tysięcy zadośćuczynienia za krzywdę, ból i cierpienie moim i firmy odszkodowawczej, która mi prowadziła sprawę za niskie. Chciałem iść do sądu, ale nie miałem kasy na opłaty więc odpuściłem na jakiś czas. Teraz minęło już kilka lat i zastanawiam się czy mogę jeszcze tę sprawę ruszyć i iść do sądu ?
Nie wiem właśnie czy sprawa nie uległa już przedawnieniu?
PolubieniePolubienie
Dzień dobry,
A czy było prowadzone postępowanie karne przeciwko sprawcy zdarzenia? Jeżeli tak, to moja odpowiedż jest pozytywan, gdyż w przypadku przestępstwa, którego skutkiem jest uszczerbek na zdrowiu termin przedawnienia wynosi 20 lat.
Jeżeli nie było prowadzonego postępowania i sprawca nie był skazany, to pewnie tez. Natomiast tzreba będzie wykazywać, iż de facto czyn mimo że formalnie przestępstwem nie był co do zasady jednak wyczerpał znamiona przestępstwa- rozstrój zdrowia ponad 7 dni trwający.
Tak wiec raczej bym się na drogę sądową w Pana sytuacji decydował.
PolubieniePolubienie
Witam,
20.03.2013 r. miałam kolizje – inny kierowca huknąl mi w boczne drzwi. Spisaliśmy oświadczenie.
Sprawę zgłosiłam w PZU, które przyznało mi za naprawę drzwi. Pismo od nich dostałam po 2 miesiącach od zgłoszenia szkody. Nie naprawiałam jeździłam. Jakoś to działało.
Nie odwoływałam się. Teraz niedawno w warsztacie robiłam wyprawki bo chce sprzedać auto i mechanik stwierdził, ze te drzwi są na tyle uszkodzone, ze muszę być wymienione bo klepanie nic nie da.
Jako że chce auto sprzedać, to dałem mu dodatkowe 800 zł na drzwi, kupił jakieś używane w tym samym kolorze lakieru.
Pomyślałem, ze jest to więcej niż dostałam wtedy z PZU i moje pytanie jest takie, czyta szkoda się już przedawniła, czy mogę jeszcze pozwać PZU?
Z góry serdecznie dziękuje za odpowiedzi.
Pozdrawiam
PolubieniePolubienie
Dzień dobry,
Szkoda komunikacyjna przedawnia się zazwyczaj w terminie lat 3 od daty dowiedzenia się o szkodzie i osobie odpowiedzialnej za jej naprawienie. Najczęściej więc od daty zdarzenia,m bo wówczas albo spisywany jest protokół szkody, albo też przyjedzie na miejsce zdarzenia Policja, która sporządzi stosowną notatkę policyjną z zdarzenia komunikacyjnego. Co by wskazywało, iż mogło dojśc najwcześniej do przedawnienia w dacie 20.03.2016 r.
Pamiętać jednak należy, iż zgodnie z art. 819 Kodeksu cywilnego bieg przedawnienia roszczenia wobec zakładu ubezpieczen przerywa się przez fakt zgłoszenia szkody ubezpieczycielowi. Termin ten biegnie na nowo od daty wydania decyzji przez ubezpieczyciela.
Przekłądajac to na realia Pana sprawy, jeżeli PZU S.A. przesłało Panu decyzję dwa miesiace po zdarzeniu, tj. w maju/kwietniu 2013 r., to roszczenie przedawni się w maju/kwietniu 2016 r.
Do tego czasu powinien Pan po pierwsze wezwac ich do zapłaty za te dodatkowe prace. Gdyby PZU nie odpowiedziało lub odmówiło, to powinien Pan przed tą datą albo wystapić z pozwem do sądu, albo conajmniej z zawezwaniem do próby ugodowej- wówczas przerwie Pan na nowo bieg przedawnienia.
Życzę powodzenia
Bartosz Kowalak
radca prawny
PolubieniePolubienie
Dobry wieczór
A czy przestępstwo musi być stwierdzone wyrokiem aby móc się powoływać na ten 20 letni termin przedawnienia. Przecież w sytuacji gdy np sprawca zdarzenia zginął w wypadku to chyba nikt przeciwko niemu sprawy karnej nie prowadzi bo nie żyje
PolubieniePolubienie
Dzień dobry,
Nie przestępstwo nie musi być stwierdzone wyrokiem. Musi ono jednak obiektywnie wystąpić, tj. pomijając okoliczności wykluczające przestępstwo z uwagi na osobę sprawcy ( małoletni, niepoczytalny, nieżyjący)
PolubieniePolubienie
Ile dostanę z PZU za złamaną rękę w kolizji samochodowej nie z mojej winy
PolubieniePolubienie
Dzień dobry, Jeżeli ma Pan na myśli roszczenie z OC to wysokość zadośćuczynienia zależy nie tylko od tego co jest złamane, ale także od konsekwencji jakie ten uraz, uszczerbek na zdrowiu wywiera na Pana sytuację. Tak więc aby odpowiedzieć na to pytanie, musiałbym pewnie się z Panem spotkać i ocenić Pana wyjasnienia i zebrane dokumenty. PEwnie natomiast od kilku do kilkunastu tysięcy można by oczekiwać.
PolubieniePolubienie
W razie poważniejszych problemów polecam . Miałam problem z ubezpieczeniem po wypadku samochodowym, miałam ciężkie obrażenia a firma ubezpieczeniowa nie była przychylnie nastawiona. Jednak udało się uzyskać to co było należne. Polecam sprawdzić i pozdrawiam.
PolubieniePolubienie
Dzień Dobry Pani.
Jestem weteranem poszkodowanym który uległ wypadkowi podczas pełnienia misji w Bośni .Wypadek miał miejsce dnia 31.12.2003 !!!!
Po wypadku wojskowa komisja orzekła 5% uszczerbku na zdrowiu (uszkodzenie kręgosłupa) W grudniu 2017 sąd prawomocnym wyrokiem zmienił wysokość uszczerbku na 15% .WszW wypłaci mi różnice bez problemu ale byliśmy również ubezpieczeni równolegle w PzU które po wypadku wypłaciło mi też odszkodowanie za 5 %.
Moje pytanie jest nastepujace .Czy po tylu latach na podstawie wyroku sądu PzU również ma obowiązek wyrównania odszkodowania?
PolubieniePolubienie
Dzien dobry, Moiim zdaniem przedawnione.No chyba, ze od decyzji pzu minełomniej jak 3 lata.
PolubieniePolubienie
Witam,
mój ojciec 14 lat temu został potrącony-kierowca jechał z nadmierną prędkością,
Ojciec zmarł w szpitalu po 3 tyg.Sprawa karna nie została zakończona,nie ma więc wyroku,Nie starałam się do tej pory o żadne odszkodowanie,czy teraz mogę to zrobić?Jakie mam szanse?
PolubieniePolubienie
Dzień dobry,
Pani Marzeno,
Tak może Pani jeszcze starać się o zadośćuczynienie, o ile zdarzenie wywołujące szkodę miało charakter przestępstwa. Wówczas mamy 20 letni termin na dochodzenie roszczeń.
Tak wiec wystąpić o zadośćuczynienie jak najbardziej można. Co do szans, to musiałbym lepiej znać Pani sytuacje w chwili śmierci ojca.
PolubieniePolubienie
Dziękuję za tak szybką odpowiedź,
niestety nie orientuję się,czy to zdarzenie miało charakter przestępstwa,jak pisałam,sprawa karna nie zakończona.
Jestem już w tej chwili gotowa na podjęcie działań,niestety jako laik w tym temacie, nie wiem,od czego zacząć.
Kto może mi pomóc ?
PolubieniePolubienie
Pan Marzeno,
Prosze do mnie przedzwonić do Kancelarii 0618427445
PolubieniePolubienie
Jeszcze jedno pytanie – czy opłaty są pobierane przed czy po zakończeniu sprawy?
Z Góry dziękuję za odpowiedź 🙂
PolubieniePolubienie
Pani Marzeno, w tym temacie, to prosiłbym albo o telefon albo o maila: bartosz.kowalak@kacprzak.pl
PolubieniePolubienie