Kilka tygodni temu przypomniałem ogólną treść Rekomendacji Komisji Nadzoru Finansowego dotyczących procesu ustalania i wypłaty zadośćuczynienia dla poszkodowanych oraz uzasadnienie rekomendacji dotyczących zarządzania, nadzoru i kontrolą nad procesem ustalania i wypłaty zadośćuczynienia, jak również tych dotyczących sposobu prowadzenia postępowania w zakresie ustalenia i wypłaty
zadośćuczynienia
Dzisiaj uzasadnienie rekomedacji najbardziej dotyczących poszkodowanego, tj tych które bezpośredniodotyczą procesu ustalania i wysokosci należnego poszkodowanemu zadośćuczynienia.
„Sposób ustalania wysokości zadośćuczynienia
17. Rekomendacja 17
Zakład ubezpieczeń powinien indywidualnie rozważać okoliczności wpływające
na wysokość zadośćuczynienia oraz stosować kryteria ich oceny.
17.1. Wysokość zadośćuczynienia wypłacona przez zakład ubezpieczeń powinna
odpowiadać doznanej szkodzie niemajątkowej i przedstawiać ekonomicznie odczuwalną
wartość dla poszkodowanego, jednakże powinna również być utrzymana w rozsądnych
granicach i nie powodować nieuzasadnionego wzbogacenia poszkodowanego.
17.2. Zakład ubezpieczeń powinien zapobiegać powstawaniu rażących dysproporcji
w wysokości wypłacanego przez siebie zadośćuczynienia w podobnych sprawach,
uwzględniając orzecznictwo Sądu Najwyższego i utrwalone orzecznictwo sądów
powszechnych.
17.3. Zakład ubezpieczeń przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia powinien brać
pod uwagę, że spełnia ono funkcję kompensacyjną.
17.4. Kwota zadośćuczynienia powinna stanowić sumę wycen poszczególnych
okoliczności dokonanych przez zakład ubezpieczeń, które wziął pod uwagę w danej sprawie.
17.5. Zakład ubezpieczeń przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia może pomocniczo
brać pod uwagę poziom stopy życiowej społeczeństwa w całym kraju oraz ogólnodostępne
dane rynkowe w zakresie wypłacanych kwot zadośćuczynienia, co jednak nie może podważać
kompensacyjnej funkcji zadośćuczynienia.
17.6. Stopa życiowa poszkodowanego nie powinna mieć wpływu na wysokość
zadośćuczynienia.
18. Rekomendacja 18
Zakład ubezpieczeń przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia powinien, rozważając
całokształt okoliczności sprawy, brać pod uwagę okoliczności istotne przy ocenie rozmiaru
szkody niemajątkowej.
18.1. Zakład ubezpieczeń przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia na rzecz
poszkodowanego w związku z uszkodzeniem ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia
dochodzonego na podstawie art. 445 § 1 Kodeksu cywilnego powinien uwzględnić
w szczególności:
– nieodwracalność następstw uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia,
– czas trwania oraz stopień intensywności cierpień fizycznych i psychicznych,
– wiek poszkodowanego,
– utratę perspektyw na przyszłość,
– poczucie nieprzydatności społecznej,
Rekomendacje dotyczące procesu ustalania i wypłaty zadośćuczynienia z tytułu szkody niemajątkowej z umów ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych
– bezradność życiową,
– niemożność czynnego uczestnictwa w sprawach rodziny,
– konieczność korzystania z pomocy innych osób w sprawach życia codziennego.
18.2. Zakład ubezpieczeń przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia dla najbliższych
członków rodziny zmarłego dochodzonego na podstawie art. 446 § 4 Kodeksu cywilnego
powinien uwzględnić w szczególności:
rozmiar doznanego przez poszkodowanego bólu, cierpień moralnych oraz wstrząsu
psychicznego po śmierci najbliższego członka rodziny,
wystąpienie zaburzeń psychicznych poszkodowanego wywołanych śmiercią
najbliższego członka rodziny,
trudności adaptacyjne poszkodowanego związane z odnalezieniem się w nowej
rzeczywistości po zdarzeniu oraz jej zaakceptowaniem,
wiek zmarłego oraz rolę, jaką pełnił w rodzinie,
wiek i sytuację życiową poszkodowanego,
rodzaj i intensywność więzi łączących poszkodowanego ze zmarłym.
18.3. Zakład ubezpieczeń przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia w związku
z naruszeniem dobra osobistego poszkodowanego w następstwie śmierci osoby bliskiej,
dochodzonego na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego powinien
uwzględnić w szczególności jego:
ból, cierpienie,
poczucie krzywdy.
18.4. Zakład ubezpieczeń, ustalając wysokość zadośćuczynienia w związku
z uszkodzeniem ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia, powinien uwzględnić nie tylko
krzywdę istniejącą w chwili wypłaty zadośćuczynienia, ale również taką, którą
poszkodowany będzie w przyszłości na pewno odczuwać, oraz krzywdę dającą się z dużym
stopniem prawdopodobieństwa przewidzieć.
18.5. Zakład ubezpieczeń nie powinien ustalać wysokości zadośćuczynienia kierując się
wyłącznie procentowym stopniem uszczerbku na zdrowiu.
19. Rekomendacja 19
Zakład ubezpieczeń przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia powinien indywidualnie
oceniać istnienie więzi emocjonalnej uzasadniającej uzyskanie zadośćuczynienia
i jego rozmiar.
19.1. W celu określenia kręgu uprawnionych do zadośćuczynienia na podstawie
art. 446 § 4 oraz na podstawie art. 448 w związku z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego, zakład
ubezpieczeń powinien ustalić, czy istniała dostatecznie mocna więź emocjonalna pomiędzy
Rekomendacje dotyczące procesu ustalania i wypłaty zadośćuczynienia z tytułu szkody niemajątkowej z umów ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych
uprawnionym a zmarłym, powstała w szczególności poprzez wspólne zamieszkiwanie,
prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego, czy służenie sobie wzajemną pomocą.
Dodatkowo w celu określenia kręgu uprawnionych do zadośćuczynienia na podstawie art. 448
w związku z art. 24 § 1 Kodeksu cywilnego zakład ubezpieczeń powinien ustalić,
czy w wyniku wypadku, którego następstwem była śmierć osoby bliskiej, nastąpiło zerwanie
tej więzi, skutkujące w szczególności naruszeniem dobra osobistego uprawnionego,
m.in.: szczególnej więzi rodzinnej pomiędzy członkami rodziny, więzi związanej z relacjami
rodzinnymi lub łączącej osoby bliskie, prawa do życia w rodzinie i utrzymania tego rodzaju
więzi, więzi rodziców z dzieckiem.
19.2. W celu ustalenia istnienia dostatecznie mocnej więzi emocjonalnej pomiędzy
uprawnionym a zmarłym, zakład ubezpieczeń powinien badać wszelkie dostępne dowody,
w tym korespondencję pisemną, wydruki poczty elektronicznej, relacje świadków, zdjęcia.
19.3. Określenie kręgu uprawnionych, o których mowa w Rekomendacji 19.1, powinno
wynikać – w każdym przypadku – z istnienia faktycznych relacji pomiędzy uprawnionym
a zmarłym.
19.4. Ustalając krąg uprawnionych, o których mowa w Rekomendacji 19.1, zakład
ubezpieczeń powinien stosować metody, które pozwolą na ustalenie wszystkich okoliczności
mogących mieć znaczenie w tym zakresie i nie powinien w danej sprawie odstępować
od zastosowania określonej metody, jeżeli stosuje ją w innych sprawach.
20. Rekomendacja 20
Zakład ubezpieczeń może pomniejszyć należne poszkodowanemu zadośćuczynienie
o odpowiednią kwotę wynikającą z ustalenia przyczynienia się poszkodowanego
lub zmarłego do powstania szkody niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru.
20.1. Zakład ubezpieczeń powinien ustalić w pierwszej kolejności istnienie adekwatnego
związku przyczynowego pomiędzy zachowaniem poszkodowanego lub zmarłego
a powstaniem lub zwiększeniem rozmiaru szkody niemajątkowej, na podstawie
wszechstronnego rozważenia wszystkich okoliczności konkretnego wypadku.
20.2. Zakład ubezpieczeń, w przypadku ustalania przyczynienia się poszkodowanego
lub zmarłego do powstania szkody niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru, bierze
pod uwagę w szczególności: winę lub nieprawidłowość zachowania się poszkodowanego
lub zmarłego, porównanie stopnia winy stron wypadku, rozmiar szkody niemajątkowej
doznanej przez poszkodowanego, ewentualne inne okoliczności wypadku. Ocena zachowania
się poszkodowanego skutkująca ustaleniem przyczynienia się poszkodowanego do powstania
szkody niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru powinna w każdym przypadku
uwzględniać okoliczności konkretnego wypadku.
20.3. Ustalając przyczynienie się poszkodowanego lub zmarłego do powstania szkody
niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru, zakład ubezpieczeń powinien wziąć pod uwagę
małoletność poszkodowanego lub zmarłego i wynikający stąd ograniczony zakres jego
Rekomendacje dotyczące procesu ustalania i wypłaty zadośćuczynienia z tytułu szkody niemajątkowej z umów ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów mechanicznych
percepcji, które stanowią kryteria oceny stopnia wymaganej i oczekiwanej od niego
poprawności zachowania, jako uczestnika ruchu drogowego.
20.4. Ustalenie przez zakład ubezpieczeń przyczynienia się poszkodowanego
lub zmarłego do powstania szkody niemajątkowej lub zwiększenia jej rozmiaru nie powinno
automatycznie powodować pomniejszenia wysokości zadośćuczynienia. Ograniczenie
wysokości zadośćuczynienia z uwagi na ustalone przyczynienie się poszkodowanego
lub zmarłego powinno być poparte zindywidualizowaną oceną pod kątem potrzeby i rozmiaru
zmniejszenia należnego zadośćuczynienia.
21. Rekomendacja 21
Zakład ubezpieczeń powinien wypłacić, na żądanie poszkodowanego, odsetki za opóźnienie
w wypłacie zadośćuczynienia.
21.1. Zakład ubezpieczeń powinien, w przypadku naruszenia terminów wypłaty
zadośćuczynienia, na żądanie poszkodowanego, wypłacić należne odsetki od dnia, w którym
to zadośćuczynienie powinno zostać wypłacone, a w szczególności:
jeżeli nie wypłacił zadośćuczynienia w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia roszczenia,
w sytuacji, gdy w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia roszczenia nie miał możliwości
wyjaśnienia okoliczności koniecznych do ustalenia jego odpowiedzialności
albo wysokości zadośćuczynienia – jeżeli nie wypłacił zadośćuczynienia w terminie
14 dni od dnia, w którym przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych
okoliczności było możliwe,
jeżeli nie wypłacił zadośćuczynienia w terminie 90 dni od dnia zgłoszenia roszczenia,
chyba że ustalenie jego odpowiedzialności albo wysokości zadośćuczynienia zależy
od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego,
w sytuacji, gdy nie wypłacił bezspornej części zadośćuczynienia w terminie 30 dni
od dnia zgłoszenia roszczenia, chyba że nie miał możliwości wyjaśnienia okoliczności
koniecznych do ustalenia odpowiedzialności lub wysokości bezspornej części
zadośćuczynienia – jeżeli zakład ubezpieczeń jest w stanie wykazać niemożliwość
ustalenia wysokości bezspornej części zadośćuczynienia.
21.2. Odsetki od kwoty, która zwiększyła zadośćuczynienie na skutek pojawienia się
nowych okoliczności w sprawie, są należne od dnia, w którym zwiększone zadośćuczynienie
powinno zostać wypłacone, z uwagi na zgłoszenie przez poszkodowanego tych okoliczności zakładowi ubezpieczeń. Rekomendacja 21.1 stosuje się odpowiednio”